泰國著名碑銘-蘭甘亨碑銘(水中有魚田中有米)－สวัสดี SAWADEE

學泰文的人大概都知道泰文是在西元1283年
由素可泰王朝的第三位國王-蘭甘亨大帝所發明的

素可泰王朝總共只有210年
但在這個時期卻有很多的建樹
像是廢除關稅、開放貿易、從中國引進製陶技術、推動原始著民主政治、確定財產繼承關係...
佛教也從此時期開始鼎盛
以下可快速簡易得知素可泰的大概歷史

Sukhothai Kingdom (1238-1448)article by Chaitad Sappanyadee

說到素可泰王朝的蘭甘亨大帝
就不可不提西元1292年的蘭甘亨碑銘(ศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหง /The Ram Khamhaeng Inscription)
此石碑是由拉瑪四世所發現目前陳列在泰國國家博物館內

看大多數資料*都指出此石碑主要分三個部分
1.國王以第一人稱敘述自己出生到繼位的生平以及家中成員
2.以第三人稱描述當時國家經濟生活、風俗習慣、重大事件等等
3.歌頌國王政績、國家開疆闢土的狀況(版圖)
不過因為石碑總共有四面
所以以下節錄自泰文網址有興趣者或許可以花時間研究(已眼花)

คำอ่านหลักศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหง

ด้านที่ ๑
พ่อกู ชื่อศรีอินทราทิตย์ แม่กูชื่อนางเสือง พี่กูชื่อบานเมือง ตูพี่น้องท้องเดียวห้าคน ผู้ชายสามผู้ญีงโสง พี่เผือผู้อ้ายตายจากเผือเตียมแต่ยักเล็ก เมื่อกูขึ้นใหญ่ได้ สิบเก้าเข้า ขุนสามชนเจ้าเมืองฉอด มาท่เมืองตาก พ่อกูไปรบ ขุนสามชนหัวซ้าย ขุนสามชนขับมาหัวขวา ขุนสามชนเกลื่อนเข้า ไพร่ฟ้าหน้าใสพ่อกู หนีญญ่ายพายจแจ๋น กูบ่หนี กูขี่ช้างเบกพล กูขับเข้าก่อนพ่อกู กูต่อช้างด้วยขุนสามชน ตนกูพุ่งช้าง ขุนสามชนตัวชื่อมาสเมือง แพ้ ขุนสามชนพ่ายหนี พ่อกูจึงขึ้นชื่อกู ูชื่อพระรามคำแหง เพื่อกูพุ่งช้างขุนสามชนเมื่อชั่วพ่อกู กูบำเรอแก่พ่อกู กูบำเรอแก่แม่กู กูได้ตัวเนื้อตัวปลา กูเอามาแก่พ่อกู กูได้หมากส้มหมากหวาน อันใดกินอร่อยกินดี กูเอามาแก่พ่อกู กูไปตีหนังวังช้างได้ กูเอามาแก่พ่อกู กูไปท่บ้านท่เมือง ได้ช้างได้งวงได้ปั่วได้นาง ได้เงือนได้ทองกูเอามาเวนแก่พ่อกู พ่อกูตายยังพ่อกู กูพร่ำบำเรอแก่พี่กู ดั่งบำเรอแก่พ่อกู พี่กูตาย จึงได้เมืองแก่กูทั้งกลม เมื่อชั่วพ่อขุนรามคำแหง เมืองสุโขทัยนี้ดี ในน้ำมีปลา ในนามีข้าว เจ้าเมืองบ่เอาจกอบในไพร่ลูท่างเพื่อนจูงวัวไปค้า ขี่ม้าไปขาย ใคร่จักใคร่ค้าช้าง ค้า ใครจักใคร่ค้าม้า ค้า ใครจักใคร่ค้าเงือนค้าทองค้า ไพร่ฟ้าหน้าใส ลูกเจ้าลูกขุนผู้ใดแล้ ล้มตายหายกว่าเหย้าเรือนพ่อเชื้อเสื้อคำมัน ช้างขอลูกเมียเยียข้าว ไพร่ฟ้าข้าไท ป่าหมากพลูพ่อเชื้อมัน ไว้แก่ลูกมันสิ้น ไพร่ฟ้าลูกเจ้าลูกขุน ผิแลผิดแผกแสกว้างกัน สวนดูแท้แล้ จึ่งแล่งความแก่ขาด้วยซื้อ บ่เข้าผู้ลักมักผู้ซ่อน เห็นข้าวท่านบ่ใครพีน เห็นสินท่านบ่ใครเดือด คนใดขี่ช้างมาหา พาเมืองมาสู่ช่อยเหนือเฟื้อกู้ มันบ่มีช้างบ่มีม้า บ่มีปั่วบ่มีนาง บ่มีเงือนบ่มีทอง ให้แก่มัน ช่อยมันตวงเป็นบ้านเป็นเมือง ได้ข้าเสือก ข้าเสือ หัวพุ่งหัวรบก็ดี บ่ฆ่าบ่ตี ในปากประตูมีกระดิ่งอันณื่งแขวนไว ้หั้น ไพร่ฟ้าหน้าปก กลางบ้านกลางเมือง มีถ้อยมีความ เจ็บท้องข้องใจ มันจักกล่าวเถิงเจ้าเถิงขุนบ่ไร้ ไปลั่นกะดิ่งอันท่านแขวนไว้ พ่อขุนรามคำแหงเจ้าเมืองได้

ด้านที่ ๒
ยินเรียกเมือถาม สวนความแก่มันด้วยซื่อ ไพร่ในเมืองสุโขทัยนี้จึ่งชม สร้างป่าหมากป่าพลูทั่วเมืองนี้ทุกแห่ง ป่าพร้าวก็หลายในเมืองนี้ ป่าลางก็หลายในเมืองนี้ หมากม่วงก็หลายในเมืองนี้ หมากขามก็หลายในเมืองนี้ ใครสร้างได้ไว้แก่มัน กลางเมืองสุโขทัยนี้ มีน้ำตระพังโพยสี ใสกินดี ... ดั่งกินน้ำโขงเมื่อแล้ง รอบเมืองสุโขทัยนี้ ตรีบูร ได้สามพันสี่ร้อยวา คนในเมืองสุโขทันนี้ มักทาน มักทรงศีล มักโอยทาน พ่อขุนรามคำแหงเจ้าเมืองสุโขทัยนี้ ทั้งชาวแม่ชาวเจ้าท่วยปั่วท่วยนาง ลูกเจ้าลูกขุน ทั้งสิ้นทั้งหลาย ทั้งผู้ชายผู้ญีง ฝูงท่วยมีศรัทธาในพระพุทธศาสน ทรงศีลเมื่อพรรษาทุกคน เมื่อออกพรรษากรานกฐิน เดือนณื่งจิ่งแล้ว เมื่อกรานกฐิน มีพนมเบี้ย มีพนมหมาก มีพนมดอกไม้ มีหมอนนั่งหมอนโนน บริพารกฐินโอยทานแล่ปีแล้ญิบล้าน ไปสูดญัติกฐินเถืงอรัญญิกพู้น เมื่อจักเข้ามาเวียงเรียง กันแต่อญญิกพู้นเท้าหัวลาน ดํบงดํกลองด้วยเสียงพาดเสียงพิณ เสียงเลื้อนเสียงขับ ใครจักมักเล่น เล่น ใครจักมักหัว หัว ใครจักมักเลื้อน เลื้อน เมืองสุโขทัยนี้ มีสี่ปากประตูหลวง เที้ยรย่อมคนเสียดกัน เข้ามาดูท่านเผาเทียน ท่านเล่นไฟ เมืองสุโขทัยนี้ มีดั่งจักแตก กลางเมืองสุโขทัยนี้ มีพิหาร มีพระพุทธรูปทอง มีพระอัฏฐารศ มีพระพุทธรูป มีพระพุทธรูปอันใหญ่ มีพระพุทธรูปอันราม มีพิหารอันใหญ่ มีพิหารอันราม มีปู่ครูนิสัยมุตก์ มีเถร มีมหาเถร เบื้องตะวันตก เมืองสุโขทัยนี้ มีอไรญิก พ่อขุนรามคำแหงกระทำ โอยทานแก่มหาเถร สังฆราชปราชญ์ เรียนจบปิฎกไตรหลวก กว่าปู่ครูในเมืองนี้ ทุกคนลุกแต่เมืองศรีธรรมราชมา ในกลางอรัญญิก มีพิหารอันณื่งมนใหญ่ สูงงามแก่กม มีพระอัฏฐารศอันณื่ง ลุกยืน เบื้องตะวันโอกเมืองสุโขทัยนี้ มีพิหาร มีปู่ครู มีทะเลหลวง มีป่าหมากป่าพลู มีไร่ มีนา มีถิ่นถาน มีบ้านใหญ่บ้านเล็ก มีป่าม่วงมีป่าขาม ดูงามดังแกส้

ด้านที่ ๓

(งแต่)ง เบื้องตีนนอนเมืองสุโขทัยนี้ มีตลาดปสาน มีพระอจนะ มีปราสาท มีป่าหมากพร้าว ป่าหมากลาง มีไร่ มีนา มีถิ่นถาน มีบ้านใหญ่บ้านเล็ก เบื้องหัวนอนเมืองสุโขทัยนี้ มีกุฎีพิหาร ปู่ครูอยู่ มีสรดีภงส มีป่าพร้าวป่าลาง มีป่าม่วง ป่าขาม มีน้ำโคก มีพระขพุง ผีเทพดาในเขาอันนั้น เป็นใหญ่กว่าทุกผีในเมืองนี้ ขุนผู้ใดถือเมืองสุโขทัยนี้แล้ ไหว้ดีพลีถูก เมืองนี้เที่ยง เมืองนี้ดี ผิไหว้บ่ดี พลีบ่ถูก ผีในเขาอั้นบ่คุ้มบ่เกรง เมืองนี้หาย ๑๒๑๔ ศก ปีมะโรง พ่อขุนรามคำแหงเจ้าเมืองศรีสัชชนาลัยสุโขทัยนี้ ปลูกไม้ตาลนี้ ได้สิบสี่เข้า จึงให้ชั่งพันขดานหิน ตั้งหว่างกลางไม้ตาลนี้ วันเดือนดับ เดือนโอกแปดวัน วันเดือนเต็ม เดือนบ้างแปดวัน ฝูงปู่ครู เถร มหาเถร ขึ้นนั่งเหนือขดานหินสูดธรรมแก่อุบาสก ฝูงท่วยจำศีล ผิใช่วันสูดธรรม พ่อขุนรามคำแหง เจ้าเมืองศรีสัชชนาลัยสุโขทัย ขึ้นนั่งเหนือขดานหิน ให้ฝูงท่วยลูกเจ้าลูกขุน ฝูงท่วยถือบ้านถือเมือง ครั้นวันเดือนดับเดือนเต็ม ท่านแต่งช้างเผือกกระพัดลยาง เที้ยรย่อมทองงา... (ซ้าย) ขวา ชื่อรูจาครี พ่อขุนรามคำแหง ขึ้นขี่ไปนบพระ (เถิง) อรัญญิกแล้วเข้ามา จารึกอันณื่ง มีในเมืองชเลียง สถาบกไว้ ด้วยพระศรีรัตนธาตุ จารึกอันณื่ง มีในถ้ำรัตนธาร ในกลวงป่าตาลนี้ มีศาลาสองอัน อันณื่งชื่อศาลาพระมาส อันณื่งชื่อพุทธศานา ขดานหินนี้ ชื่อมนังศิลาบาตร สถาบกไว้นี่ จึ่งทั้งหลายเห็น

ด้านที่ ๔

พ่อขุนพระรามคำแหง ลูกพ่อขุนศรีอินทราทิตย์เป็นขุนในเมืองศรีสัชชนาลัยสุโขทัย ทั้งมากกาวลาว แลไทยเมืองใต้หล้าฟ้าฎ... ไทยชาวอูชาวของมาออก ๑๒๐๗ ศกปีกุน ให้ขุดเอาพระธาตุออกทั้งหลายเห็น กระทำบูชาบำเรอแก่พระธาตุได้เดือนหกวัน จึ่งเอาลงฝังในกลางเมืองศรีสัชชนาลัยก่อพระเจดีย์เหนือหกเข้าจึ่งแล้ว ตั้งเวียงผาล้อมพระมหาธาตุ สามเข้าจึ่งแล้ว เมื่อก่อนลายสือไทยนี้บ่มี ๑๒๐๕ ศกปีมะแม พ่อขุนรามคำแหง หาใคร่ใจในใจ แลใส่ลายสือไทยนี้ ลายสือไทยนี้จึ่งมีเพื่อขุนผู้นั้นใส่ไว้ พ่อขุนรามคำแหงนั้นหา เป็นท้าวเป็นพระยาแก่ไทยทั้งหลาย หาเป็นครูอาจารย์สั่งสอนไทยทั้งหลายให้รู้บุญรู้ธรรมแท้ แต่คนอันมีในเมืองไทยด้วย รู้ด้วยหลวก ด้วยแกล้วด้วยหาญ ด้วยแคะ ด้วยแรง หาคนจักเสมอมิได้ อาจปราบฝูงข้าเสีก มีเมืองกว้างช้างหลาย ปราบเบื้องตะวันออก รอด สรลวง สองแคว ลุมบาจาย สคา เท้าฝั่งของเถีงเวียงจันทน์เวียงคำเป็นที่แล้ว เบื้(อ)งหัวนอน รอดคนที พระบาง แพรก สุพรรณภูมิ ราชบุรี เพรชบุรี ศรีธรรมราช ฝั่งทะเลสมุทรเป็นที่แล้ว เบื้องตะวันตก รอดเมืองฉอด เมือง...น หงสาวดี สมุทรหาเป็นแดน เบื้องตีนนอน รอดเมืองแพร่ เมืองม่าน เมืองน... เมืองพลัว พ้นฝั่งของเมืองชวา เป็นที่แล้ว ปลูกเลี้ยง ฝูงลูกบ้านลูกเมืองนั้น ชอบด้วยธรรมทุกคน ชอบด้วยธรรมทุกคน

有英文版可以對照
I read the Ramkhamhaeng Inscription.

One side.

Father's Name Sri Indra Tit Jersey. Her mother's name is Tiger. It's the name of the city. Five brothers, I do the same. Three men in the Gospel of Buddha. For the love of her death, but even for small Tiam. When I was nineteen at the big three finishing horses rattle the ruler of Tak's father to the battle, finishing third on the left. Finishing third drive on the right. Three people normally come out. Apreฟga father's face. Interfering with his paddle Yyeai coupe's ride away in the infantry. I drive by my father. I feed the elephant with his third hit my third shot against Chang Khun Khun was the name of the three people I love. I have known my father. Manufacturer's name, Bangkok. Chang said the three people come to me when he's evil. I was thinking for me. I entertain for my mother. I have a trunk fish. I took it to my father. I can move the sweet orange pieces. It does not taste good to eat. I took it to my father. I've been Wangchgag movie. I took it to my father. The city's safe house. The elephant has a trunk that Ms. Pua. The conditions I have the gold to my father's MS. Father's father's death. I just continue to entertain me. I like to entertain my brother's death was the city's well rounded. When the evil King Ramkhamhaeng. Sukhothai is good in the water with fish in the rice, the king talks took Ltd. baked in a common loop position d to induce cows to trade horse for sale would like to know would trade Chang I know would trade a horse trade I know would trade conditions trade. gold trade. Apreฟga face. The juror who does not know. I fell over my house were I to it. Chang's wife and daughter Year Apreฟga Kgaat rice, betel, he knew it. Unto the end of it. The Apreฟga the jury. The cooling flow is divergent part of it is dry to me with a reply. Plug me into the often hidden. Who will see me brother. It's important to me to boil. Come to any elephant. The City of North Eฟืga bouquet to recover. I have it i have elephant riding. I have talks with Ms. Pua. Criteria i have i have a bunch of gold to measure, it is home to the city, I am afraid my head hit the tiger was killing me in the mouth from our door bell and hang it on the situation facing The Apreฟga cover. Traditional center of the wards and labor grievances. Teng Teng, I know it's a i 's. He's just going to hang vertically. King Ramkhamhaeng the city.

The two sides.

When asked for a hearing. Garden to it faithfully. These are common in the city of Sukhothai. Woods knew the pool was all over the city. Forest is a nice city. Lang was a forest in the city. Purple is a shortage in this city. Game over is that in this city. I have to create it. This city of Sukhothai. Clear water reservoir chaired eat well ... like a river when the water drink. Sukhothai's integration with the three thousand, four hundred meters. I usually eat this up in cushy as long as I'm eating my King Ramkhamhaeng of Sukhothai is. Both his parents were Tewi Tewi Mrs. Pua. The jury ball. They were. The men of the Gospel. Tewi masses have faith in Buddhism. He lent me at all. When suitable Krankฐin. The situation in the Golden Zone. Phanom Mak and Phanom Krankฐin premiums on a hill with a floral pillow, a pillow figure. I'm always the servants cut reply to Gabriel. To aid the forest Etื always looks full. When the town was known by. But the major Jihad, a full foot on ground. The drum is operating with a lean operating harp. Select an audio or audio drivers. I know there are players who are on the move or who shall have the option to Sukhothai. It has four entrance doors. Inevitably have to wear it. You can see candles burning with fire in the town of Sukhothai, Sukhothai, this is as there is a monastery with a gold statue of the Buddha Attharot a large Buddha statues. Ram and Buddha statues. Bihar has a large Bihar is the Ram. It features a synod Poecro Mut is a great introduction to the Western Synod. Sukhothai was the Mosque of King Ramkhamhaeng was done. I'm the Sangha. Bishop philosopher. Jerry graduated from the Tri-Pitaka. Poecro than in this city. I got it in the Si Thammarat. In the forest. And Bihar, the situation of the big high beauty to LA with his Attharot the situation and stand behind the sun in the city of Sukhothai, the monastery has Poecro the high seas and knew the wild betel, a farm, there is a resident of Kurdistan, has a home. a small house. A wild purple cross with the wild beauty of the gas.

And 3.

(But) the initial horizontal foot of Sukhothai was the first year there is a castle in the forest, I knew in a nice area with a resident of a home stand of the house. Basic Hawnon Sukhothai was a monk in the monastery Poecro create a column in a nice forest with wild wild purple lower elevation forests have to cross the water sprite in his belly, and the ghost. Is greater than all the ghosts in this town. S who hold the City in this respect is devoting to this city, were the city's cooling offering me a great sacrifice me the ghost of his liberal controlled i fear this city lost in 1214 until the Dragon King Ramkhamhaeng the ruler of Sri had the luxury University City. this This palm trees. Four to ten. Therefore, the scale of thousands Kdan stone. This sugar is between mid-month, eight-day blackout in Auckland some months, eight months and will sit above the crowd Poecro Synod Sangha Kdan fresh rock masses Tewi Aubask fair to hibernate for cooling and breathing wrong. King Ramkhamhaeng. The Sri Vaishnava College in the city of Sukhothai. The ride over rocks Kdan. I drove the ball to Tewi jury. The city is home to herds Tewi. But months and months, respectively. I have a white elephant Krapad of rubber. Ivory, gold will inevitably ... (Left), the name of True Creek's King Ramkhamhaeng. The ride to the King (Teng) forest and come engraved with the situation in Sri Rattana Beach Liang Stabk with the inscription of elements of the situation in the cave stream school. Patan has a hollow in a situation of a town hall two of the past. The situation between a rock Kdan Buddhists in the name of God I feel that it will be Stabk.

And 4.

The King Ramkhamhaeng. The King Valley is Tit Khun Sri Indra had the Sri Vaishnava College in Sukhothai The very glue Laos After May Thailand under King Fa ... Which appeals to the UN from 1207 until the year of the pig to dig out all the elements to see. The worship of relics have been thinking for months and six days. Therefore, it is rooted in the heart of the Sri Vaishnava College had the pagoda of six, he took it. The Wiang Pha Lom Stupa. He then three. When i have a 1205 era Laisืa Thai King Ramkhamhaeng the Goat Who put me in the Thai Laisืa. Thai Laisืa have to fertilize them put it. King Ramkhamhaeng was found. Subscribe to the Thai people as a prince. For a teacher to teach Thai people I know, I know it. But I also know that in Thailand for a school with roughly the แklgw pick with the people there is not. May quell the crowd, I risk. Chang has a city-wide. Introduction to conquer the East was to create the illusion of a square foot spot among the Baja coast of Shanghai, and London is a city that already. Ebืg (AS) is one of the few who survived Hawnon Praek Suphan Buri landscape Ratchaburi protocol Si Thammarat is the coastal ocean. Basic survival of the West ... a rattle in the region behind Bago foot bed liners for survival in an urban city ... the veil off the coast of Java Plum is grown at home, the children flock to that city. With the wrong people.

The fake that did not come true

為什麼會特別提到這個石碑呢?
因為至今仍流傳的一句諺語就記載在這塊石碑上喔
ในน้ำมีปลา ในนามีข้าว 水中有魚田中有米(如上標示)
可以顯示當時素可泰王朝物產豐饒而且百姓可以自由的販售物產

另外對於泰國其他民俗文物有興趣的可以看這本書(當然其中也有收錄此石碑的介紹)

菲越泰印:東南亞民俗文物展
作者：謝世忠、嚴智宏、翟振孝
出版社：國立歷史博物館
出版日期：2007/10/01

gpnet_image